झापा माघ ०१ ।। माघे संक्रान्तीको दिन आज लिम्बु समुदायले धुमधामले नयाँ वर्ष मनाएका छन । यो समुदायले माघे संक्रान्तीको दिन किराँत नयाँ वर्ष मनाउने गर्छन ।
किराँत नयाँ वर्षलाई किराँत समुदाय अन्तरगतका लिम्बूहरुले कुसङ यले तङबे र राईले यले दङ भन्ने गर्छन ।
यस्तै सुनुवार र याक्खाले पनि माघ १ गतेकै दिन नयाँ वर्ष मनाँउछन ।माघे संक्रान्तीसँगै किराँती पात्रोमा सम्वत फेरिने भएकाले माघ १ गतेकै दिन पूर्वी नेपाल थातथलो भएर देश विदेशमा पुगेका किराँतीहरुले किराँत नयाँ वर्ष धुमधाम साथ मनाउने गरेका हुन ।
किरात नयाँ वर्ष पाँचथर,तेहथुम,ताप्लेजुङ,इलाम,झापा,धनकुटा लगायतका जिल्लामा भव्यता पूर्वक मनाइन्छ । यस्तै किराँत लिम्बूहरु सघन बसोवास रहेका काठमाण्डौ,ललितपुरसँगै हङकङ र सिंहापुर सम्म यो पर्व उल्लासपुर्वक मनाइन्छ ।
यो अवसरमा धान र च्याब्रुङ नाँच्नका साथै बनभोज खाने,कन्दमुल खाने,हाक्पारे,ख्याली र पाःलाम आदि पनि गाँउने गरिन्छ ।
किराँती पात्रो अनुसार यो वर्षको माघ १ गतेदेखि यले तङबे ५०८५ सुरु भएको छ ।
किराँत सम्वत नेपालमा हाल प्रचलनमा रहेको विक्रम सम्वत भन्दा ३ हजार ४ वर्ष जेठो रहेका इतिहासका जानकार हरिचन्द्र लावती बताँउनु हुन्छ ।
यले तङ्गवे किराँती राजा यलम्वरले नेपालमा शासन शुरु गरेपश्चाच मनाउन थालिएको इतिहास रहेहो किराँत इतिहासका जानकार राजेन्द्रप्रसाद जवेगु बताँउनु हुन्छ ।
उहाँका अनुसार माघे संक्रान्ती देखि लेकाली भुभागमा पाइने चाँप प्रजातीको फूल फुल्न सुरु हुन्छ । त्यसैले लिम्वू समुदायले माघे संक्रान्तीलाई ककफेवा तङनाम भनेर पनि मनाँउछन ।
लिम्वू भाषामा कक भनेको चाँप,फेवा भनेको फुल्ने र तङनाम भनेको सिजन अर्थात ककफेवा तङनाम भनेको चाँप फुल्ने सिजन हो ।
यो ज्येष्ठ सदस्य अर्थात अविभावकले बन तरुल कालो हुनेगरी पोलेर परिवारका अन्य सदस्यलाई टिका लगाउदै आर्शिवाद दिने चलन रहेको उहाँले वताँउनुभयो ।
